SỰ KHÁC BIỆT

+ Essay là sự khác biệt

+ Sự khác biệt của Hoa Kỳ

Nhiều bạn không hiểu sự khác biệt là gì, nhưng khi tranh luận cứ cãi chày, cãi cối, đưa ra ý kiến xằng bậy, ngụy biện, nhưng lại bảo rằng cần tôn trọng sự khác biệt của mình. Nên tôi xin định nghĩa sự khác biệt cho nó rõ ràng lại một lần nữa để cho nó thông, mậc dù, tôi đã nói về nó trong phần họp báo khi trao học bổng GO WEST Foundation vào ngày 05/5/2015 và có quay phim ghi lại điều này.

Họp báo trong buổi lễ trao học bổng GWF ngày 15/5/2015

Sự khác biệt là cái khác người, khác đời về mặc ý tưởng và hành động đi tìm ra một cái mới phục vụ cho một tổ chức hay cho nhân loại tốt đẹp hơn.

Sự khác biệt chỉ tìm thấy ở những cá nhân mà cả triệu hoặc tỷ người mới có được một người có được.

Các đại học lớn trên toàn cầu tìm kiếm sự khác biệt của thí sinh để tặng học bổng. Các giáo sư đi tìm sự khác biệt trong đề cương nghiên cứu của nghiên cứu sinh để cho học bổng nghiên cứu tiến sĩ. Các doanh nghiệp đi tìm các cá nhân có sự khác biệt để làm lãnh đạo công ty. Các chính khách đi tìm sự khác biệt để noi theo con đường xã hội học nhằm cải tạo xã hội. v.v...

Hoa Kỳ có sự khác biệt với toàn cầu nên chỉ sau 168 năm lập quốc - tính từ 1776 đến 1944 - là lãnh nhiệm vụ lãnh đạo toàn cầu. Tuyên ngôn độc lập và hiến pháp Hoa Kỳ trở thành kinh Thánh để các quốc gia khác sao chép để mỵ dân, nhưng không bao giờ thực hiện được.

Hay nói cách khác, sự khác biệt như là một ý tưởng của dự án đem đến một kết quả tốt đẹp trong tương lai, chứ không phải là cách để làm xấu đi một vấn đề nào đó. Ý tưởng hay ý kiến khác với cộng đồng mà đem đến hậu quả xấu thì không gọi là sự khác biệt.

Đúng nghĩa của sự khác biệt là ý tưởng mang đến một cuộc cách mạng về cả 2 lĩnh vực tư nhiên và xã hội. Vì cách mạng là thay cũ bằng cái mới, mà cái mới phải tốt đẹp hơn cái cũ.

Vì thế cho nên, khi nói rằng vì sự khác biệt để che đậy việc ném đá, bôi nhọ người khác - bỏ bóng đá người - là hoặc là ngụy biện, hoặc là không hiểu biết, hoặc là kẻ tay sai gian manh đang thực hiện hành vi xấu với cộng đồng.

Asia Clinic, 18h24' ngày thứ Hai, 31/8/2015

LÀM SAO ĐỂ GIÁO DỤC KỸ NĂNG MỀM TỐT CHO HỌC SINH?

Phong trào Hướng Đạo Sinh đang cố gắng tồn tại hiện nay ở TPHCM

Hôm nay đọc báo, tôi thấy tin thu hồi sách dạy trẻ đi trên miểng thủy tinh, nên tôi xin có vài dòng về vấn đề này.

Về kỹ năng sống thì chúng tôi có ý kiến như thế này, xưa thời Việt Nam Cộng Hòa có tổ chức Hướng Đạo Sinh dạy kỹ năng sống rất tốt, tại sao chính quyền không chịu cho nó hoạt động, hoặc mua bản quyền cho đoàn đội thực hiện?

Hướng Đạo Sinh được hiểu là con đường hướng học sinh đến với Chân Thiện Mỹ và kỹ năng vượt khó, kỹ năng tự lập, kỹ năng hoán thiện mình, mà không dính dáng gì đến chính trị. Bất kỳ ai nghĩ rằng, Hướng Đạo Sinh là một kiểu hoạt bđộng có dáng dấp chính trị là một sai lầm có tính thiển cận, và thiếu hiểu biết.

Bản thân tôi, phần lớn kiến thức có được hôm nay cũng là nhờ một phần không nhỏ của quá trình rèn luyện từ phong trào Hướng Đạo Sinh, mà tôi được tiếp thu trước năm 1975 ở miền Nam.

Thiết nghĩ, nhà nước và chính quyền Việt Nam nên phục hồi phong trào Hướng Đạo Sinh là một việc làm chính đáng, để xây dựng tổ quốc.

Tôi có thể lạc trong rừng mà vẫn sống nhờ vào kiến thức Hướng Đạo Sinh. Chúng tôi biết nhìn gốc gây để định hướng, nhìn ánh nắng mặt trời tìm ra phương hướng. Biết tìm cây để kiếm nước sống và tồn tại, biết làm ra lửa để sưởi ấm và nấu chín thức ăn khi lạc giữa rừng hoang. v.v... Tất cả những điều đó chưa có sách kỹ năng sống nào đã viết, nhưng Hướng Đạo Sinh có tất.

Vấn đề các trường dạy kỹ năng sống thì nó đã mọc lên khắp nơi từ hơn 5 năm nay, nhưng chưa có nơi nào đáng tin cậy, vì giáo trình và cơ sở vật chất không tốt. Quỹ Tây Du của chúng tôi cũng đã được tiếp xúc với một công ty kinh doanh bất động sản chết chìm, nhảy ra lập trường huấn luyện kỹ năng sống cho trẻ vào khoảng tháng 6/2014. Nhưng sau khi tiếp xúc, chúng tôi thấy họ chủ yếu làm tiền hơn là huấn luyện cho trẻ, nên không hợp tác.

Quy luật của cuộc sống luôn đi theo biểu đồ hình sin. Khi một lĩnh vực hoặc sự việc gì đó đi xuống đáy ắt nó phải đi lên trở lại. Giáo dục cũng vậy, khi các phụ huynh đã thấy không tin vào hệ thống giáo dục do chính quyền làm ra, thì họ sẽ phải từ bỏ nó.

Có nhiều cách từ bỏ: tỵ nạn giáo dục, nhưng không phải ai cũng có đủ khả năng làm việc này, nên phải tự làm. Song làm một mình thì sẽ quá khả năng của một người.

Chính vì thế, các phụ huynh cần phải đoàn kết lại thành nhóm, tự lập ra lớp học cho con mình bằng cách mời giáo viên để trả lương là tốt nhất. Một cây làm chẳng nên non, ba cây chụm lại thành hòn núi cao.

Chúc các phụ huynh và các cháu thành công.

Asia Clinic, 14h24' ngày thứ Năm, 27/8/2015

LIỆU FED CÓ TĂNG LÃI SUẤT NGÂN HÀNG VÀO THÁNG 9/2015?

Bài đọc liên quan:

+ Loạt 3 bài: Khủng hoảng kinh tế toàn cầu 2 năm nhìn lại

+ Loạt 2 bài về Fed

+ Chiến tranh tiền tệ đã đến hồi quyết liệt

+ Thời kỳ chiến tranh tiền tệ Mỹ Trung thực sự bắt đầu

Kinh tế thế giới ngày nay như chiếc bình thông nhau trong vật lý học, ngoại trừ Bắc Triều Tiên đóng cửa để gia đình trị và cào mặt ăn xin kiểu Chí Phèo.

Năm 2009, sau khi Obama đại diện đảng Dân chủ lên nắm quyền nước Mỹ, ông thực hiện chiến lược xây dựng của đảng mình bằng cách hủy diệt các con nợ ăn bám trong hệ thống tài chính ngân hàng, và tuyên bố khủng hoảng kinh tế của Hoa Kỳ.

Tác động của khủng hoảng kinh tế của Hoa Kỳ lan rộng trên toàn cầu, vì Hoa Kỳ một mình tiêu thụ gần như một nửa sản phẩm toàn cầu, và cung hơn 1/3 thị trường thế giới.

Trước thời điểm ông Obama tuyên bố kinh tế Hoa Kỳ khủng hoảng và mạnh tay với hệ thống tài chính ngân hàng thì Fed đã mạnh tay liên tục hạ lãi suất cho vay suốt hơn 4 năm về con số thấp nhất là 0.25%/năm, tung những gói nới lỏng tín dụng phá giá đồng đô la liên tục.

Mục tiêu hạ lãi suất là nhằm kéo nhà đầu tư trở về Hoa Kỳ, và tăng đầu tư trong nước để có tăng thu ngân sách giải quyết nợ công. Nhưng tất cả đều thất bại, mặc dù nợ công của Hoa Kỳ tỷ trọng chiếm chủ yếu là nợ trong nước chứ không phải nợ nước ngoài. Song đến nay nợ công của Hoa Kỳ vẫn cứ tăng dần đều theo từng giây, và đồng đô la cũng mất giá từ khoảng $250 ăn một ounce vàng vào năm 2004 đến hôm nay vẫn còn ở mức > $1.100/ounce.

Hạ lãi suất của Fed còn là xuất khẩu lạm phát ra toàn cầu. Nó đã làm 2 khu vực kinh tế lớn điên đảo là khối EU và các quốc gia mới nổi trong khối BRICS - Brasil, Rusia, India, China, và Siuth of Africa - cũng vạ lây. Từ đó, tăng trưởng kinh tế của khối BRICS cũng chậm dần đều, đứng đầu là Trung Cộng.

Trung cộng chuyển hình thái kinh tế xuất khẩu sang khôi phục thị trường nội địa để giữ mức tăng trưởng 10% thần kỳ trong suốt 30 năm, nhưng không kham được. Nó lại là cú đá giò lái của nền kinh tế của Trung Cộng, vì bài học đổi tài nguyên môi trường lấy tăng trưởng ở mức 8%/năm trong 10 năm cầm quyền của ông Hồ Cẩm Đào bắt đầu phát huy tác dụng nợ công của chính quyền địa phương và chính phủ cũng đã lên hơn 33.800 tỷ Mao tệ theo từng giây tính ở thời điểm tôi viết bài này. Ngoài ra, các tập đoàn của Trung Cộng cũng trở thành con nợ xấu khi thị trường bất động sản thừa cung thiếu cầu, do chính quyền đẩy giá đất lên quá cao.

Chứng khoán Thượng Hải đã mất hơn 3000 tỷ mà vẫn còn tiếp tục giảm trong ngày đầu tuần 24/8/2015

Hôm nay, những gánh nợ ấy của Trung Cộng bắt đầu phát huy tác dụng ở sàn chứng khoán Thượng Hải giảm sút hơn 3000 tỷ chỉ chưa đầy nửa tháng. Trong khi đó, tình hình xuất khẩu của Trung Cộng đang giảm sút vì thiếu cầu, vì chất lượng kém, nhưng giá thành sản xuất tăng cao, vì cái bẫy thu nhập trung bình, v.v...

Bài học xuất khẩu lạm phát của Hoa Kỳ bằng phá giá đồng Mao được chính quyền ông Tập Cận Bình sử dụng, nhưng ông không dám hạ gục hệ thống tài chính ngân hàng đang yếu kém ở Trung Cộng, như ông Obama đã làm ở Hoa Kỳ năm 2009, vì sợ đả hổ thì hổ cũng quay lại ăn thịt cả ông, do hình thái chính trị đơn nguyên tập quyền ăn chia tập thể mà ông đang được hưởng.

Thị trường chứng khoán Nữu Ước mất giá trong phiên giao dịch ngày đầu tuần thứ Hai, 24/8/2015

Thế giới như chiếc bình thông nhau, thì thế giới như một quốc gia khi nhìn theo hệ quy chiếu kinh tế. Khi kinh tế các nước lớn bị khủng hoảng thì cả thế giới cũng bị vạ lây.  Hoa Kỳ cũng không thể không bị ảnh hưởng, khi mà chỉ trong 3 hôm thị trường chứng khoán Nữu Ước cũng liên tục mất giá.

Bên trời Tây khối EU vừa mới tăng thêm tiền bơm cho Hy Lạp để một Hiệp Chúng Quốc Châu Âu không bị tan rã.

Các quốc gia có nền kinh tế mạnh sẽ suy trầm, nhưng các quốc gia nhỏ có nền kinh tế yếu kém sẽ chết. Nó như hình ảnh nhà giàu trong khủng hoảng kinh tế vẫn đi xe hơi không sợ tốn tiền đổ xăng, nhưng nhà nghèo thì chết đói. Bằng chứng là hơn 3 tỷ đô la đã bốc hơi ở sàn chứng khoán bé như hạt tiêu của Việt Nam.

Kinh tế Hoa Kỳ vừa thoát ra suy trầm sau 8 năm khủng hoảng, dự tính của Fed sẽ tăng lại lãi suất cho vay vào phiên họp thường kỳ mỗi tháng của FOMC - Federal Open Market Committee. Nó hứa hẹn không ảnh hưởng đến lôi kéo đầu tư và tăng trưởng kinh tế của Hoa Kỳ nhờ một phần lớn vào độc lập năng lượng với giá dầu rẻ.

Nhưng, hôm nay Trung Cộng lại lần thứ 4 tiếp tục hạ giá đồng Mao nhằm đạt được những mục tiêu xuất khẩu hàng hóa giá rẻ, và lôi kéo đầu tư nước ngoài vào họ.

Cuộc chiến tiền tệ mà Hoa Kỳ đã phát động 11 năm trước vẫn chưa kết thúc. Nó bắt đầu từ Hoa Kỳ để cân bằng mực nước bình thông nhau với Trung Cộng, nay lại được Trung Cộng sử dụng để làm cân bằng mực nước bình thông nhau với toàn cầu.

Nếu Fed tăng lãi suất là đồng nghĩa với việc chính Fed sẽ góp phần lớn đẩy kinh tế Hoa Kỳ trở lại suy trầm, trong khi nợ công của chính phủ không ngừng gia tăng.

Mọi dự đoán chỉ là lý thuyết của hôm nay, còn ngày mai là thực tế của cây đời xanh tươi, nhưng khả năng để Fed tăng lãi suất là điều không thể trong tình hình kinh tế toàn cầu như hiện nay.

Hậu quả của việc Fed không tăng lãi suất, mà có thể sẽ tung tiếp tục những gói nới lỏng tiền tệ sẽ vô cùng khủng khiếp cho các quốc gia có nền kinh tế yếu kém như Việt Nam. Không thể không tính đến một kịch bản xấu nhất mà ông thủ tướng đã nhận định hôm qua 25/8/2015.

Asia Clinic, 15h02' ngày thứ Tư, 26/8/2015

HỌC VÀ HÀNH

Tôi không rõ sách giáo khoa này của tổ chức nào đưa ra để giáo dục kỹ năng sống cho trẻ? Vì con tôi không còn ở tuổi đến trường tiểu học. Nhưng giáo dục lòng dũng cảm và vượt lên chính mình như thế này không biết có đúng không, song ngày xưa thế hệ của tôi không "được" học những trò như thế này, mà chúng tôi vẫn không thấy mình hèn.

Nhưng hôm nay tôi thấy trên mạng internet có trung tâm giáo dục trẻ đã áp dụng và thực hành bài giáo khoa trên, nên tôi xin lưu lại chỉ 1 số ít hình ảnh, như là lưu lại lịch sử giáo dục nước nhà vậy.

Đã thế, bài học giáo khoa cải cách còn có bài dùng xẻng xúc đất chém máy bay, làm máy bay bị té xuống dòng sông và nổ như hình sau. Không biết cách giáo dục không trung thực này sẽ đưa tương lai nước Việt về đâu?

Còn nữa, dạy lòng dũng cảm, nhưng với văn chương như cô giáo dạy An lòng dũng cảm bằng cách đập đá như hình sau, thì sẽ giúp trẻ được gì về viết văn?

Sài Gòn, 14h05', ngày thứ Hai, 24/8/2015

CÁI LƯỠI VÀ VĂN HÓA CỦA LÒNG TỰ TRỌNG

Từ 30/4/1975 đến nay người cộng sản đã phá nát nhiều thứ mà trăm năm nữa người Việt mới xây dựng lại được cái văn hóa mà thời Việt Nam Cộng Hòa đã có. Một trong những cái văn hóa tốt đẹp thời Việt Nam Cộng Hòa bị mất là Văn hóa Công sở. 

Tôi còn nhớ ngày xưa, người tài dù trẻ mới tốt nghiệp thì được đứng chức vụ cao, còn người già, dù có lâu năm thành lão làng cũng chỉ là nhân viên quèn trong tất cả các ngành nghề kể cả quân đội hay y khoa, hay giáo dục, v.v...

Ông thượng sĩ già muôn năm trong quân ngũ dù ông có 40 năm tham gia quân đội. Bà y tá muôn năm trong nghề y, dù bà có 50 năm trong nghề. Ông giáo vẫn là ông giáo cho đến tuổi về hưu, chứ không thể là hiệu trưởng, nếu tấm bằng chính quy của ông ở mức cao đẳng, mà không phải là đại học. 

Đó là những gì thời Việt Nam Cộng Hòa rạch ròi trắng đen, nhân tài và bậc thường trong thiên hạ. Sau khi người cộng sản vào, họ cào bằng, họ tạo ra các kiểu vô luật pháp, vô văn hóa, giáo dục thì có chuyên tu, tại chức, liên thông đủ trò. Lớp 3 trường làng cũng thành luật sư; nữ hộ sinh 6 tháng trong rừng cũng thành bác sĩ, rồi tiến sĩ, giáo sư; anh lính trơn leo lên đại tướng nắm sinh mạng quốc gia, v.v... thôi không kể hết.

Cái văn hóa công sở đã mất còn ở chỗ, ngậm mõm ăn chia. Ai có sáng kiến hay sự khác biệt thì đập cho chết, cô lập hoàn toàn. Giờ, cả xã hội là những con cừu tự sắm vòng kim cô để tự tay tròng vào đầu mình, không nghe, không biết, không thấy, miễn bàn, ngậm mõm ăn chia. Quan ăn chia lớn, dân ăn chia mồ hôi và nước mắt của chính mình qua 9 tầng địa ngục.

Nếu người cộng sản mà biết lòng tự trọng thì nay đâu ra nông nỗi như thế này? Từ không phát biểu vì sợ phát biểu sai, nay, họ phát biểu láo và trơ trẽn mà ngay cả người đứng đầu đất nước vẫn còn nói được, thì làm sao trông đợi vào sự thay đổi?

Viết đến câu chuyện nói láo và trơ trẽn, làm tôi nhớ đến câu chuyện thứ Tư trong Quốc Văn Giáo Khoa Thư thời Việt Nam Cộng Hòa mà tôi được học trong giờ Công Dân Giáo Dục lớp Một - tức lớp Năm thời đó - của trường Tiểu học Cộng đồng Nguyễn Trường Tộ đã cách đây nửa thế kỷ như sau:

Câu chuyện thứ Tư: Cái lưỡi vừa tốt vừa xấu 

Một hôm, người chủ bảo người giúp việc: "Ra bắt con lợn đi làm thịt, chọn cái gì ngon nhất thì đem lên đây". 

Người giúp việc bắt lợn đi làm thịt. Anh ta chọn cái lưỡi của lợn dâng lên cho ông chủ.

Mấy hôm sau, người chủ lại bảo người giúp việc bắt con lợn khác đem làm thịt. Lần nầy ông cũng dặn: "Ngươi xem trong con lợn có cái gì dở nhất thì đem lên đây cho ta". 

Người giúp việc làm thịt lợn xong, mang cái lưỡi của lợn dâng lên ông chủ.

Ông chủ bảo: "Mày láo, sao lần này cũng đem cái lưỡi lên cho ta như lần trước?"

Người giúp việc thưa: "Thưa ông, cũng một cái lưỡi khi tử tế thì không gì tốt bằng, nhưng khi độc ác thì cũng không có gì xấu bằng".

Ngày ấy chúng tôi học những câu chuyện ngắn, đơn giản, dễ hiểu, đã nửa thế kỷ nay vẫn còn nhớ. Nhưng nay, trẻ học Yêu tổ quốc, yêu đồng bào, v.v... Nhưng trẻ không hiểu tổ quốc là cái gì, đồng bào là chi? Nhiều khi hỏi cô thầy giáo 2 khái niệm này họ cũng không giải nghĩa được.

Có phải vì giáo dục của ngày nay quá cao xa hơn xưa không? Không, chắc chắn là không, vì giáo dục là đem đến cho trẻ những cách tư duy khách quan, độc lập và biện chứng, và phương pháp làm việc khoa học, hiệu quả từ những sự vật và hiện tượng khách quan, đơn giản, chứ không phức tạp và cao xa.

Không ai được chọn cửa để sinh ra, nhưng ai cũng có thể chọn được cách mình chết. Cũng vậy, một quốc gia nghèo hèn không phải vì giang sơn xã tắc và người dân nghèo hèn, mà do lãnh đạo thấp hèn vậy.

Asia Clinic, 16h15' Chúa Nhựt, 23/8/2015

VẤN ĐỀ CÒN TỒN ĐỌNG TRONG XÉT TUYỂN ĐẠI HỌC Ở VIỆT NAM

Bài đọc liên quan:

+ Hồ sơ học bổng đại học Hoa Kỳ phải như thế nào là tốt?

+ Essay là sự khác biệt

+ Gốc rễ của suy đồi văn hóa giáo dục

MỞ ĐẦU

Hai năm nay, tôi theo dõi rất kỹ vấn đề mà bộ giáo dục Việt Nam đang thực hiện từ thi tuyển sang xét tuyển sinh vào đại học. Đây là một việc làm mà thế giới đã làm từ hơn trăm năm qua. Trước ngày 30/4/1975 nền giáo dục Việt Nam Cộng Hòa cũng đã làm rất hoàn hảo, mặc dù lúc đó thí sinh nộp hồ sơ qua đường bưu điện. Nhưng bây giờ nó lại là một nổ lực đòi hỏi rất nhiều công sức của không chỉ bộ giáo dục, mà còn của cả xã hội phải góp sức. Là chủ tịch Go West Foundation - một tổ chức thiện nguyện chăm lo giáo dục cho những tài năng trẻ Việt Nam của người Việt trên toàn cầu - tôi xin chia sẻ một số vấn đề mà giáo dục Việt Nam cần thay đổi trong vài, ba thập niên tới.

LỊCH SỬ

Đi tiên phong vấn đề xét tuyển vào đại học là từ một Ivy League của Hoa Kỳ - Columbia University - thành lập tổ chức College Board ngày này, với cái tên gọi ban đầu là College Entrance Examination Board(CEEB) - Hội đồng thi nhập học vào đại học - vào ngày 22/12/1899.

Sau sự tiên phong của Columbia University là các đại học khác trên toàn Hoa Kỳ, và thế giới đã nghiên cứu và đi theo. Nhưng điều quan trọng nhất là, họ đi đến thống nhất CEEB phải tách riêng ra khỏi Columbia University và độc lập với các trường đại học Hoa Kỳ vào ngay niên học sau 1900, để đưa ra những kỳ thi chuẩn hóa quốc gia, nhằm đánh giá năng lực trí tuệ của học sinh phổ thông trung học toàn Liên bang Hoa Kỳ. Sau đó, hồ sơ nhập học của thí sinh phải nộp đến những đại học mà thí sinh tự lượng sức mình và tìm hiểu chiến lược tuyển sinh đại học mà mình muốn học.

Ngay từ những ngày đầu lập quốc, ngành giáo dục Hoa Kỳ có 8 trường đại học nằm cặp theo bờ Đông và phía Tây của 13 bang ở vùng Đông Bắc. Trung tâm của 8 trường đại học này là University of Pennsylvania, thuộc tiểu bang có thủ đô đầu tiên nước Mỹ. Và 8 trường đại học này được đặt tên chung là Ivy Leagues - có nghĩa là cặp ngà voi dành cho chiếc ghế của vua. Nơi có nhiệm vụ đào tạo ra những lãnh đạo tương lai của Hoa Kỳ. Và chúng ta cũng thấy rằng, hầu hết 44 đời tổng thống Hoa Kỳ đều được xuất ra từ 8 trường này. Theo thứ tự vần chữ cái mẫu tự Latinh 8 trường có tên sau: Brown University, Columbia University, Cornell University, Dartmouth College, Harvard University, the University of Pennsylvania, Princeton University, and Yale University.

Trước khi Columbia University thành lập CEEB thì các đại học Hoa Kỳ dưới sự tiên phong của Dartmouth College đã đấu tranh dài dẳng để đòi sự tự chủ, và tự do học thuật của mình và của tất cả các đại học ra khỏi chính quyền tiểu bang New Hampshire và liên bang Hoa Kỳ. Trong cuộc chiến này, đã có nhiều giáo sư và sinh viên phải vào tù hoặc chết vì sự nghiệp giáo dục của Hoa Kỳ.

QUÁ TRÌNH XÉT TUYỂN

Việc xét tuyển của các đại học trên thế giới nói chung và Hoa Kỳ nói riêng đã đi đến sự hoàn thiện. Không phải thí sinh có điểm hoàn hảo là được nhập học, mà cũng không phải thí sinh có điểm kém hơn mà bị đại học từ chối.

Việc tuyển sinh đại học ở các quốc gia tiến tiến có 2 mùa: mùa thu và mùa xuân. Hệ thống giáo dục theo Vương Quốc Anh thì mùa xuân là mùa chính. Còn các quốc gia theo hệ thống giáo dục Bắc Mỹ thì mùa thu là mùa chính. Ở đây tôi xin trình bày mùa thu xét tuyển đại học Hoa Kỳ.

Chiến lược xét tuyển của từng trường đại học là hoàn toàn khác nhau, không có trường nào giống trường nào, nhưng để một thí sinh được chọn cho học bổng hoặc hỗ trợ tài chính, cũng như nhập học của các đại học đều xoay quanh 18 yếu tố sau, mà tôi đã viết một bài trên blog này vào tháng 02/2014:

1. Academic GPA: Điểm trung bình

2. Interview: Phỏng vấn

3. Recommendations: Những thư giới thiệu từ thầy cô 

4. Rigor of secondary school record: Độ khó của các môn học ở trung học

5. Application Essay: Bài luận nhập học

6. Character/Personal Qualities: Nhân cách đặc trưng

7. Extracurricular Activities: Những hoạt động ngoại khóa

8. Level of Applicant's Interest: Mức độ quan trọng của thí sinh đối với nhà trường

9. Talent/Ability: Tài năng

10. Alumni Relation: Liên lạc với các lớp đàn anh ở trường

11. Class Rank: Xếp hạng trong khối lớp 12.

12. First generation college student: Thế hệ ông bà, cha mẹ, anh chị của thí sinh đã từng có học tại trường

13. Geographical Residence: Thường trú nhân tại tiểu bang của trường

14. Standardized Test Scores(SAT): Kỳ thi chuẩn hóa quốc gia để nhập học đại học Hoa Kỳ

15. Volunteer Work: Việc làm công quả tình nguyện của thí sinh trong thời phổ thông

16. Work Experience: Kinh nghiệm làm việc của thí sinh trong các hội đoàn thời phổ thông.

Hai yếu tố còn lại là: thứ nhất điểm chuẩn hóa quốc gia để nhập học đại học, SAT - Standardized Admission Test; hoặc ACT - American College Testing - cho tất cả các thí sinh. Và Toefl - Test of English as a Foreign Language - dành riêng cho du học sinh. 

Quá trình xét tuyển kéo dài 4 tháng - thường từ tháng 12 năm trước đến tháng 4 năm sau. Tùy theo chiến lược tuyển sinh từng trường mà các yếu tố trên được chọn lựa ưu tiên.

Và có 1 điều là những đề thi chuẩn hóa quốc gia của College Board không đòi hỏi kiến thức trường phổ thông nhiều, chỉ cần học lớp 9 là đủ kiến thức khoa học để hoàn tât, nhưng lại rât cần những khối óc có tư duy tới hạn - critical thinking - và tư duy sáng tạo - innovative thinking. Vì thế cho nên, có những thần đồng chỉ mới tuổi teenager nhưng vẫn hoàn tất các đề thi này hoàn hảo để vào đại học!

Một câu nói mà bất kỳ thí sinh nào đã từng làm hồ sơ nhập học đại học ở các quốc gia có nền giáo dục tiên tiến như Hoa Kỳ là: Nó là một trò chơi, nhưng là trò chơi của những người có trí.

XÉT TUYỂN Ở VIỆT NAM

Việt Nam đang bước theo con đường mà Hoa Kỳ đã làm 115 năm trước, nhưng vẫn còn nhiều vấn đề tồn đọng cần giải quyết.

Tồn đọng thứ nhất và cũng là quan trọng nhất là đại học Việt Nam chưa được tự chủ, và chưa tự do học thuật, mà vẫn còn chịu dưới sự điều hành của rất nhiều cơ quan của chính quyền. Trong đó, Ban tư tưởng trung ương chi phối lớn nhất, rồi mới đến bộ giáo dục, và các ban ngành khác như bộ văn hóa thông tin, v.v... Nên chương trình giáo dục đại học Việt Nam còn nặng về bản chất tuyên truyền chính trị, và từ đó sản phẩm của nó cũng không có chất lượng tốt. Việc này rất khó, vì nó còn phụ thuộc vào thể chế chính trị và tư duy giáo dục.

Tồn đọng thứ hai trong xét tuyển vào đại học ở Việt Nam hiện nay là, vì tình hình tham nhũng đang là một quốc nạn, nên việc xét tuyển cũng chỉ là xét điểm thi tốt nghiệp phổ thông trung học với thời gian ngắn nhằm giảm vấn nạn tham nhũng khi mà thời gian xét tuyển quá lâu như các đại học trên thế giới. Chính nó đã làm cho năm đầu tiên xét tuyển - 2015 - đang diễn ra vài hôm nay, các thí sinh và phụ huynh cảm thấy mệt mỏi. Việc này rất khó, vì nó còn phụ thuộc vào cả kinh tế, chính trị và văn hóa chứ không chỉ giáo dục.

Tồn đọng thứ ba của quá trình xét tuyển vào đại học ở Việt Nam là, các trường đại học chưa chuẩn bị kịp thời một website cho mình về vấn đề này trong việc nộp hồ sơ qua thư điện tử - online. Chính vì thế mà, có tình trạnh cả gia đình thí sinh phải thuê xe cấp cứu 115 để đưa con mình từ quê lên thành phố mua hồ sơ thô và làm hồ sơ tại chỗ để nộp. Nhưng có những thí sinh phải bật khóc vì mình đã thất bại trong quá trình nộp hồ sơ và ra kết quả. Việc này không khó, nếu các đại học bắt tay vào làm chỉ cần 1 tháng!

Tồn đọng thứ tư là, việc xét tuyển vào đại học của Việt Nam hiện nay cũng vẫn chỉ dựa vào yếu tố điểm thi, mà chưa có một chiến lược xét tuyển của từng trường một cách toàn diện như các quốc gia tiên tiến. Đây cũng là hậu quả của việc tham nhũng gây ra, vì nếu xét tuyển toàn diện thì thí sinh có kết quả 22 điểm có thể đậu, nhưng thí sinh 30 điểm có thể bị từ chối! Việc này rất khó, vì nó còn phụ thuộc vào cả kinh tế, chính trị và văn hóa chứ không chỉ giáo dục. Không chỉ thế, mà mỗi đại học phải có một Hội đồng Xét tuyển đúng nghĩa của sự hàn lâm, trí tuệ, uy tín chứ không chỉ là kiến thức!

Tồn đọng thứ năm là, ở Việt Nam chưa có một tổ chức giáo dục độc lập, công tâm, uyên bác để có thể làm ra những cuộc thi chuẩn hóa quốc gia, nhằm tìm ra những năng lực của thí sinh như College Board hay ACT như ở Hoa Kỳ. Điều này đòi hỏi thời gian, công sức và nhiều yếu tố khác trong chính trị.

Tồn đọng cuối cùng là, từ hậu quả của một hệ thống quản lý sai lầm từ đại học không được tự chủ, bộ giáo dục đã phải nhúng tay vào việc tuyển sinh, phân chia vùng miền và lý lịch để "cho thêm điểm" cho thí sinh được ưu tiên. Nó sẽ ảnh hưởng một phần cho đầu ra của đại học.

KẾT

Như đã nói ở trên, xét tuyển vào đại học là một trò chơi dành cho những người có trí, chứ không phải là trò chơi của chính trị. Vì không cần chính trị nhúng tay vào, thì về bản chất giáo dục đã có vai trò chính trị đối với vận mệnh quốc gia.

Vấn đề cải cách giáo dục ở Việt Nam không phải là vấn đề cải cách, mà phải là một cuộc cách mạng không bắt đầu từ bộ giáo dục, mà vấn đề cần phải cải cách thể chế chính trị cho một tư duy mới, mà tôi đã từng viết trong bài: Gốc rễ của suy đồi văn hóa giáo dục từ Tháng 11 năm 2011.

Asia Clinic, 12h19' ngày thứ Sáu, 21/8/2015

XIN ĐỪNG DẬP TẮT ƯỚC MƠ TUỔI TRẺ

Bài đọc liên quan:

+ Chuột lang giáo dục

+ Tư duy giáo dục về cách dạy và học

+ Quán tinh tư duy

+ Tư duy chủ động

Malala Yousafzai lúc nhận giải Nobel Hòa Bình 2014

Năm 2014, cô gái 17 tuổi có tên Malala Yousafzai, người Pakistan được giải thưởng Nobel Hòa Bình khi ở tuổi 17! Để có cái giải Nobel ấy thì ngay từ 11 tuổi cô đã viết blog bày tỏ chính kiến của mình. Và từ năm 13 tuổi - 2009 - cô đã làm việc như một nhà đấu tranh cho nữ quyền ở một quốc gia Hồi giáo trọng nam, khinh nữ. 

Hệ thống trường học trên khắp Pakistan do cô vận động lập ra để cho trẻ gái Pakistan được đi học. Và chính quyền Pakistan cũng phải theo gương cô biết chăm lo giáo dục, cũng như nữ quyền, để hôm nay, các du học sinh của Pakistan được kính trọng toàn cầu bằng năng lực thật sự của họ. Cô gái 13 tuổi ấy đã tham gia các tổ chức nhân quyền toàn cầu, đi vận động cả Liên Hiệp Quốc để làm thay đổi Pakistan và thế giới.

Nền giáo dục Pakistan đã không cần sách giáo khoa, họ đi mua bảng quyền sách giáo khoa của các quốc gia có nền giáo dục tiên tiến về dạy cho học sinh, kể cả thuê giáo viên nước ngoài về dạy, để họ học tập phương pháp giáo dục lấy người học làm trung tâm. Họ cũng không cần dịch nó ra tiếng và chữ viết Pakistan, họ để nguyên bản tiếng Anh, và chỉ sau 1 thế hệ, hôm nay từ nền giáo dục lạc hậu, họ đang là tấm gương giáo dục cho châu Á noi theo.

Tôi còn nhớ cái này cô Malala Yousafzai nhận giải Nobel năm ngoái có nhiều tiến sĩ khoa học, giáo sư đại học ở nước Việt ca ngợi cô ngất trời. Họ bảo là tấm gương cho thế hệ trẻ noi theo. Họ tự đặt câu hỏi rằng, biết bao giờ thế hệ trẻ nước Việt có được một người như cô do nền giáo dục thấp kém này?

Vũ Thạch Tường Minh

Tháng 8/2015, một cậu thiếu niên Hà Nội có tên là Vũ Thạch Tường Minh 14 tuổi là học sinh của một trường phổ thông nổi tiếng thủ đô phát biểu đúng với hiện trạng nền giáo dục của thiên đường cộng sản gầy dựng, thì lại chính những người lớn đó, giáo sư đại học, tiến sĩ khoa học được đào tạo từ nền giáo dục thiên đường cộng sản bảo rằng, cậu thiếu niên Hà Nội 14 tuổi kia được cha mẹ mớm cho những câu nói mà chính cái tuổi cậu ấy không thể nào có được.

Một số còn lại của những nhà khoa học giáo sư ấy lại bảo rằng, cậu thiếu niên ấy chỉ làm việc phá, mà không biết xây, và không nhìn nhận công lao của những giáo sư, tiến sĩ giấy ấy đã và đang đập nát hệ thống giáo dục nước nhà, sản sinh ra những con lừa ngoan cho chế độ như họ đã từng được như thế.

Đừng coi thường tuổi trẻ. Đừng nhìn tư duy tới hạn, khi ta ở hệ quy chiếu của tư duy của loài nhai lại. Đừng trách thế hệ trẻ đang bắn vào chúng ta bằng đại bác, mà hãy nhìn xem chúng ta đã làm gì để nền giáo dục của nước nhà tệ hại như hôm nay. Chúng ta đã có lỗi gì với thế hệ trẻ hôm nay là điều mà những người lớn chúng ta phải có trách nhiệm và lòng tự trọng.

Trốn tránh trách nhiệm của thời đại chỉ dành cho những kẻ hèn nhát, thiếu lòng tự trọng và yếu hèn. Hãy biết lắng nghe tiếng nói của tuổi trẻ. Hãy động viên và nuôi dưỡng cho tiềm năng vô tận của tuổi trẻ, để có một nước Việt biết tự lực, tự cường.

Đừng bóp chết ước mơ của tuổi trẻ. Tất cả các cường quốc lớn mạnh là nhờ sức mạnh của tuổi trẻ, chứ không phải nhờ vào sức mạnh của những tượng đồng, bia đá của những vĩ nhân đã qua đời.

Nghĩ đến nền giáo dục nước nhà, và các thế hệ được giáo dục từ nền giáo dục bộ nhai lại mà buồn cho tương lai đất nước.

Tư gia, 21:06' ngày Chúa nhựt, 16/8/2015

40 NĂM PHÁ GIÁ ĐỒNG TIỀN

Nhân việc NHNN vừa phá giá thêm 2% đồng tiền Việt Nam, tôi xin tổng kết bài này để lưu lại như là một lịch sử tiền tệ 40 năm điều hành đất nước của đảng cộng sản cầm quyền ở Việt Nam.

Từ 30/4/1975 đến nay đã có 3 lần đổi tiền để xén lông cừu và thực hiện chính sách nghèo để trị của chính quyền cộng sản ở Việt Nam.

500 đồng tiền VNCH tương đương 500 gói mì 2 con Tôm500 đồng tiền VNCH tương đương 500 gói mì 2 con Tôm

Ngày 6 tháng 6 năm 1975, Chính phủ cách mạng lâm thời CHMNVN đã ra nghị định số 04/PCT - 75 về thành lập Ngân hàng Quốc gia Cộng hòa miền Nam Việt Nam do Ông Trần Dương làm Thống đốc và thông qua danh nghĩa để thừa kế vai trò hội viên của Ngân hàng Quốc gia Việt Nam cũ của Việt Nam Cộng hòa này trong các tổ chức tài chính quốc tế như: IMF, ADB, WB. 

Cũng chiếu theo đó đến ngày 22 tháng 9 năm 1975 thì tiền VNCH mệnh giá trên 50 đồng bị cấm lưu hành và phải đổi sang tiền mới. Tin này được loan trên đài phát thanh lúc 4 giờ sáng ngày 21 tháng 9 quy định người dân phải về nhà trước 11 giờ đêm để đợi thông báo quan trọng. Lúc 2 giờ sáng ngày 22 tháng 9 tin loan về quy định đổi tiền nhưng kéo dài thời gian giới nghiêm, thay vì chấm dứt lúc 5 giờ sáng để dân chúng đi lại được thì sẽ chấm dứt lúc 11 giờ sáng. Thời gian đổi tiền chấm dứt lúc 11 giờ đêm ngày 22 tháng 9 nên người dân chỉ có 12 giờ đồng hồ để thi hành. Theo Wikipedia

Lần 1: vào ngày 22/9/1975 thực hiện với tỷ giá 1 đồng cụ Hồ ăn 500 đồng Việt Nam Cộng Hòa, nhưng mỗi gia đình miền Nam chỉ được đổi 100.000 đồng VNCH để có 200 đồng cụ Hồ. Số còn lại đem đi đốt bỏ hoặc làm rác. Đã có không biết bao nhiêu nhà giàu ở miền Nam tự vẫn. Giá 1 đồng cụ Hồ mới đổi lúc đó là 1 đô la Mỹ tương đương hối đối.

1 đồng VNDCCH đổi lấy 500 đồng VNCH tương đương 1 đô la Mỹ.1 đồng VNDCCH đổi lấy 500 đồng VNCH tương đương 1 đô la Mỹ.

Lần 2: Vì điều hành kinh tế yếu kém, lạm phát hơn 300%, nên ông Phạm Văn Đồng ký quyết định số 88-CP để đổi tiền. Vào ngày 25/4/1978 đổi tỷ giá tương đương 1 đồng mới in ăn 1 đồng cụ Hồ cũ, nhưng mỗi người dân chỉ được đổi 100 đồng với gia đình nhân khẩu chỉ 2 người. Còn gia đình nhân khẩu 3 người trở lên thì người thứ 3 chỉ được đổi 50 đồng. Tối đa, mỗi gia đình chỉ đổi được 500 đồng cụ Hồ mới. Gia đình nào còn dư tiền thì đem làm rác hoặc đốt. Lần này cũng hàng ngàn dân giàu miền Nam tự vẫn.

Tiền mới để cho ngày 25/4/1978

Lần 3: Vì lạm phát lên đến hơn 700% nên ông Phạm Văn Đồng ký tiếp Quyết định số 2/HĐBT/TĐ ngày 13/9/1985 để đổi tiền. Dân giàu miền Nam tự vẫn nhiều hơn, vào ngày 14/9/1985, mình nhớ như in lần này, vì lúc đó mình đang là sinh viên y khoa, đang kiếm tiền ăn học bằng cách dạy kèm con của một cựu chủ tịch quận I, Sài Gòn. Bà phu nhân ông chủ tịch quận bảo: "Con có tiền không, thì đi mua đồ trữ nhé." Mình ngây thơ, tụi con làm gì có tiền? Bà còn bảo, vật giá sẽ lên, nếu thừa tiền thì mua trước để sau này không bị lỗ con à.

Thế là bà phu nhân của ông chủ tịch quận I Sài Gòn nói hôm trước, thì hôm sau, thứ Sáu, 13/9/1985 có lệnh tất cả sinh viên được lựa ra vào trường ngủ, sáng hôm sau thứ Bảy 14/9/1985 được đưa đến 1 điểm cứ 3-4 đứa tham gia khuân vác tiền và ghi sổ đổi tiền cùng cán bộ đoàn, đảng.

Sau này cũng bà phu nhân bảo, lẽ ra, lần này đổi tiền ngày 15/9/1985, nhưng vì lộ tin nên đổi sớm hơn 1 ngày. :)Lần này mình chứng kiến nhiều ông người Hoa ở quận 5 Sài Gòn, bê bao tải tiền chở cả xe tiền đến khóc lóc năn nỉ đổi dùm. Lần này mỗi đồng cụ Hồ mới ăn 10 đồng cũ, mỗi gia đình chỉ được đổi 2.000 đồng cũ lấy 200 đồng mới.

Ban đầu loại tiền đổi ngày 25/4/1985 tờ mệnh giá lớn nhất là 50 đồng. Theo thời gian do mất giá, nên tiền có mệnh giá lớn được in ra. Tiền đổi lần 3 ngày 14/9/1985, bây giờ không còn dùng nữa và đã thay thế bằng tiền PolymeTiền đổi lần 3 ngày 14/9/1985, bây giờ không còn dùng nữa và đã thay thế bằng tiền Polyme.

Tính sổ 3 lần đổi tiền đồng tiền Việt Nam mất giá 5.000 lần. Sau đó, mất giá thêm 22.100 lần so với đô la Mỹ theo giá quy định hiện nay của NHNN nữa. Tính ra đồng tiền Việt Nam của cụ Hồ từ ngày 22/9/1975 đến nay mất giá = 10 x 22.100 = 220.000 lần. Còn đồng VNCH thì mất giá = 500 x 10 x 22.100 = 110.050.000 lần.Công nhận thời sản đời sống nhân dân đi xuống kinh thật, nhưng quan sản thì giàu hơn cả Bill Gates.

Tiền Polyme hiện nay là chỉ thay thế tiền coton của lần đổi thứ 3. Nó xấu và dễ bay màu khi bị dính nước.Tiền Polyme hiện nay là chỉ thay thế tiền coton của lần đổi thứ 3. Nó xấu và dễ bay màu khi bị dính nước.

Các loại tiền và mệnh giá qua các thời kỳ

Sau 3 lần đổi tiền ở miền Nam có 4 câu thơ ai cũng biết:

"Máu rợn mùi tanh, cuộc đổi đời

Ba lần cướp trắng lúc lên ngôi

Miền Nam "ruột thịt" âm thầm hiểu: 

Cách mạng là đây: bọn giết người !"

Có nhiều người suy diễn và nghi ngờ sẽ có đổi tiền nhiều lần nữa, nhưng chắc chắn là không. Bây giờ nền kinh tế và hệ thống tài chính ngân hàng Việt Nam đã thông với tài chính ngân hàng toàn cầu, nên sẽ không có chuyện đổi tiền, mà chỉ có phá giá đồng tiền để xén lông cừu và theo chính sách kính tế phù hợp với thế giới phục vụ cho xuất khẩu và tăng trưởng.

Sài Gòn, 14h32' ngày thứ Năm, 13/8/2015

CẦN THOÁT KHỎI TƯ TƯỞNG CỰU LỤC ĐỊA

Bài đọc liên quan:

+ Tập và tản quyền với đơn nguyên và đa nguyên

+ Công hữu tư hữu với hình thái chính trị xã hội loài người

+ Văn hóa và sự phát triển

Hoa Kỳ sau 158 năm lập quốc - 1776 - 1944 - ghi dấu ấn là cường quốc số 1 toàn cầu, khi soán ngôi Anh quốc tại Hiệp định Bretton Woods năm 1944.

Singapore 50 năm lập quốc trở thành một trong 3 quốc gia có thu nhập bình quân đầu người cao nhất thế giới.

Úc Đại Lợi là một nhà tù của Vương Quốc Anh, nơi đây có những con người bị lưu đày, và những con người chán ngán cái vương quốc đầy rẫy những bất công đi tìm đất mới để gầy dựng một quốc gia có một đời sống đúng nghĩa của con người, hơn là súc vật.

Miền Nam Việt Nam ghi dấu ấn là nơi làm ra sản lượng lớn nhất Việt Nam để gánh nước Việt sau 30/4/1975 trong cơn đói khổ vào cuối thập niên 1970 và cho đến hôm nay.

Tất cả những ghi nhận trên, mà đằng sau nó là sự thoát ra khỏi tư tưởng cựu lục địa để đi lên.

Nước Mỹ là một Hiệp Chúng Quốc Hoa Kỳ - United States of America. Họ không đặt tên cho quốc gia của mình là cộng hòa, hay dân chủ, cũng không chủ nghĩa này, vương triều nọ, chỉ đơn giản là: Nơi đây tất cả các dân tộc tụ về. Tụ về để làm gì? Tụ về để làm cuộc đời mới. Cái cuộc đời, mà xưa các dân tộc ấy đã không được sống, mà suốt đời chỉ chuẩn bị sống - “Man is born to live, not to prepare for life.” - như lời của Boris Pasternak trong tác phẩm Doctor Zhivago đã đoạt giải Nobel văn chương năm 1958.

Singapore là vùng đất cựu thuộc địa Anh, tách ra từ Mã Lai Á, có một nhà kỹ trị họ Lý sinh ra ở Trung Hoa, nhưng bỏ xứ ra đi tìm vùng đất mới, và từ bỏ tư tưởng Đông Á bệnh phu của Trung Hoa để xây dựng một thể chế phù hợp cho một rẻo đất còn nằm chung với cựu lục địa đầy rẫy những tư tưởng bệnh hoạn của loài người.

Úc cho đến nay không thua quốc gia nào về an sinh xã hội và đời sống của loài người, với cái tên rất đơn giản: Commonwealth of Australia - Thịnh vượng chung Úc. Và đúng, họ đã và đang thịnh vượng như loài người đã từng mong đợi.

Miền Nam nước Việt, về lịch sử, cũng là những con dân bị tù đày biệt xứ, quan bị tội phải lưu đày mở cõi - hay nói cách khác là, những con người vào hòn tên mũi đạn, rừng thiêng nước độc để đi xâm lược Chiêm Thành, rồi đế chế Khmer, bình định cả người Hoa Minh Hương để có mảnh đất trù phú hôm nay. 

Những con người miền Nam nước Việt họ xuất thân đa phần là dân dã, nên họ mang theo tên làng, tên núi và tên sông để ngày đêm nhớ về quê Mẹ. Nhưng cũng những con người này, họ cũng không quên để lại cái ngay thẳng, thật thà, và đẳng cấp của mình như cơn mưa rào Nam Bộ. Với những địa danh rất bình dân giản dị, những Ông Đốc, Ông Trang, Ông Tạ, Bà Đen, Bà Điểm, Cái Răng, Cái Nước, Đầm Dơi, v.v... 

Cây mu cua có tàng lá như cái mu con cua, họ không bảo là cây Hoa sữa mỹ miều. Cây thúi địt, có mùi lá thum thủm, họ không gọi lá cây lá mơ khi ăn với thịt chó. v.v...

Tuy họ như thế, nhưng họ sống đầy tình người và lúc nào cũng là những con người đi đầu trong lao động làm ra của cải và trong chống giặc ngoại xâm, kể cả thẳng tay trừng trị Việt gian bán nước. Họ không khách sáo, mà họ chân chất như cơn mưa rào Nam Bộ, mặc dù họ cũng từ cựu lục địa nước Việt ra đi.

Dù có Karl Marx hay Khổng Khâu cũng đều là tư tưởng vay mượn và xưa cũ, lỗi thời, không dành cho loài người, mà chỉ dành cho súc vật.

Tất cả những điều trên nói lên một điều rằng, những con người ra đi tìm vùng đất mới là họ đã thoát được cái tư tưởng xưa cũ. Họ không vay mượn tư tưởng của ai, họ tự làm ra cho mình một nền văn hóa mới, làm ra một lịch sử mới, và một tư tưởng mới về triết lý nhân sinh. Và họ đã làm ra một cuộc đời mới đúng nghĩa cho loài người - không phải là súc vật.

Vậy thì tại sao đến ngày hôm nay, đã hơn 2600 năm lập quốc, nước Việt vẫn đi vay mượn tư tưởng Khổng Khâu, thậm chí cả Karl Marx ở trời Tây đã bị nhân loại ruồng bỏ để đưa dân tộc vào cuộc sống của cái gọi là "Trại súc vật" - như nhà văn Anh George Orwell gốc Ấn Độ đã viết?

Cần phải thoát tư tưởng xưa cũ của cựu lục địa để làm ra cuộc sống mới. Đó là mệnh lệnh của thời đại.

Asia Clinic, 8h51' ngày thứ Hai, 10/8/2015

NGUYỄN HỮU ĐANG BI THƯƠNG VÀ CAY ĐẮNG: BƯỚC ĐI ĐỊNH MỆNH

Nguyễn Hữu Đang - Bi thương và cay đắng; 

Kỳ 2: Bước đi định mệnh

06/08/2015 19:26

Già Đang ngồi trước ngọn nến nhỏ để hồi tưởng lại số phận của mình. Ánh sáng chỉ đủ soi trang sách đọc. Bên cạnh cuốn “Hiện tượng chủ nghĩa duy vật biện chứng” của Giáo sư Trần Đức Thảo là một mảnh giấy ghi "14/2 (Âm lịch)" - ngày giỗ mẹ Nguyễn Hữu Đang. Ông gấp cuốn sách dừng lại trang 113.  “Trần Đức Thảo là một Giáo sư triết học trường Cao đẳng sư phạm Paris. Trường này là cái nôi nổi tiếng đào tạo những nhà tư tưởng và chính khách cho nước Pháp. Với học vị ấy con đường danh vọng đã mở rộng cho ông Thảo trong nước Pháp và cả Âu, Mỹ. Thế mà ông đã từ bỏ tất cả để về Việt Nam tham gia kháng chiến”. Điều đó làm Nguyễn Hữu Đang quý mến ông.

Giáo sư Trần Đức Thảo

Ông nhớ gương mặt ông Thảo, hơi bầu bĩnh, cái nhìn hồn nhiên sau cặp kính cận với cuộc đời như ngơ ngác.

Ông Đang nắp ngọn bút Satađô cài vào bìa trang sách để ngay ngắn trên những trang bản thảo đang viết dở. Ông đứng dậy lại ngồi xuống mở bút ghi vào trang giấy nho nhỏ mua mấy thứ cần thiết về giỗ mẹ:

Một con cá chép, một miếng thịt gáy và con gà thiến, một nắm hoa huệ, một hộp nến nhỏ, nải chuối…

Ông Đang ngắm lại nơi mình ở, chỉ có mấy bộ quần áo treo vắt lung tung, một cái tủ con, một cái hòm gỗ, giữa nhà kê một cái bàn to. Cái bàn đó đã có lần cụ Nguyễn Kim Đoán lên chơi gặp anh Văn (Võ Nguyên Giáp) và ông Đang dắt ông Đoán đi ăn trưa rồi về nằm ngủ trên đó. Hai ông cứ quay sang nhau mà nói chuyện về những ngày làm ở Hội Truyền bá quốc ngữ, ngày Lễ Độc lập 2/9/1945 mà hai vị gắn bó.

Trong nhà không có bếp núc, không có sự sắp đặt của bàn tay người phụ nữ. Suốt bao năm ròng, ông Đang thường ăn cơm đầu ghế nhà ông Tài Sỉu lái xe cho bưu điện Hà Nội. Nhà Tài Sỉu giã giò chả bán, thức ăn là đậu phụ kho với thịt ba chỉ, rau luộc chấm với nước thịt kho rất ngon. Quán cơm nhà Tài Sỉu bán chủ yếu cho dân nghèo, những người buôn thúng bán mẹt…Ông Đang là thực khách quen nhà Tài Sỉu trong suốt những năm ở Hà Nội. Mỗi lần đãi khách, dù sang dù hèn hoặc người nhà Thái Bình lên, được ông đãi cơm đều ra quán đó. Ông thích nhất là món cá trê kho với thịt gáy của nhà Tài Sỉu. Món đó trở thành món ăn thường xuyên của ông và cũng được coi là món ngon nhất để đãi khách “đầu ghế”. Có lần ông Mười Hương đi công tác về ngủ lại với ông Đang, cũng ra đó ngồi trên cái ghế băng gỗ lim đen thín nhà bà Tài Sỉu, nhấm nháp món cá trê kho với thịt gáy sém cạnh.

Hồ Gươm, Hà Nội, sau ngày lập lại hoà bình, 1954 

Vì cảnh nhà như thế nên không thể tổ chức làm giỗ cho mẹ được, ông Đang mới nảy ra ý định làm giỗ bên nhà chú Dương. Trước ngày giỗ mưa quá, mưa rả rích rả rích. Ông Đang đạp xe xuống Nam Đồng, nơi ở của anh ruột Nguyễn Hữu Thoan. Ông đứng lại trước cái ngõ lội, mấy con vịt cỏ đang mò ở cái ao đen sì bẩn tưởi kêu lép nhép. Cảnh tình thật hoang vu buồn tẻ. Ông nghe rõ tiếng chị dâu than thở về cảnh nhà khó khăn. Anh em mỗi người một nơi. Bác cả Nguyễn Hữu Ruông ở ngoài Hải Phòng. Hai bác đều là viên chức. Bác trai những ngày này đang lặn lội ở Bạch Long Vĩ thu mua hải sản, còn chú út Nguyễn Hữu Đang nghe đâu có chuyện gì lôi thôi chính trị, mắc mớ với Chính phủ, chắc gì đã nhớ ngày mẹ nằm xuống.

Ông Đang đứng chôn chân đầu ngõ nghe chị dâu nói và nhìn qua ô cửa sổ từ phía chái nhà, thấy anh trai đứng bật dậy khỏi cái ghế băng và muốn nói một câu gì đấy với vợ. Chị dâu biết ý lùi lại phía giường nằm, tiếng thở nặng chình chịch vang lên giữa bầu không khí lặng ngắt mưa bụi tháng Hai. Ông nhìn mãi bóng bà chị dâu đưa tay áo chùi nước mắt.

Ông Thoan lại lặng lẽ ngồi xuống chiếc ghế băng. Khi ông Đang cũng vừa kịp nhận ra ngôi nhà của anh tồi tàn như sắp sụp xuống. Quanh đấy chuồng lợn, chuồng gà và cái giếng nông toen hoẻn nước đỏ ngầu, mấy cây chuối thân già những tàu lá rũ xuống trước sân đẫm mưa xuân. Ông bỗng cảm thấy lòng nặng trĩu, buồn rầu xấu hổ trước cuộc sống của ba anh em.

Ông mạnh dạn bước vào đầu sân, cái xe đạp kéo theo vệt đất bùn đỏ như son trên lớp gạch màu thâm thẫm. Con chó cụt đuôi sủa lên trời mấy tiếng vu vơ. Nhận ra ông Đang, ông Thoan nói: “Chú vào nhà”. Ông Đang vội tháo dép vứt ở đầu sân giếng múc gầu nước cọ rửa, tiện cái chổi lúa vứt ở đầu hè chùi qua loa bước vào ngồi xuống chiếc ghế băng. Trước mặt ông là cái bàn nước gỗ xấu xí nứt toác.

Ông Thoan rót chén nước vối đỏ quạch ra cái chén sứt sẹo, nói với em:

- Chú uống nước đi!

Chị dâu là người tính tình mau mắn vui vẻ đã chạy ra ngồi xuống đầu ghế tiếp chuyện chú em, ông Thoan cất lời trước:

- Trông người chú xấu quá, chắc không ngủ được, nghe đâu người ta đặt điều cho chú phải không?

Ông Đang chép miệng:

- Thời buổi thay đổi nhanh chóng quá, không biết đâu mà lường được, nó kéo theo cả lòng con người cũng đổi thay.

Ông Đang vừa nói vừa chăm chú nhìn vào lọn tóc bạc thòi ra ngoài chỏm mũ len như đuôi con gà trống mà anh trai đang trùm khít lên đầu.

Ông Thoan nói câu trầm ấm:

- Giá ngày ấy chú cứ theo cụ Tố, theo cái nghề dạy học có hay không? Hội Truyền bá quốc ngữ mãi mãi còn sống trong lòng dân chúng. Đằng này chú lại theo cái nghề làm văn làm báo chính trị. Vào được chỗ ở của Cụ Hồ rồi làm Trưởng ban ngày lễ Độc Lập mà giờ nghe ra khó sống. Con người chú vừa là của hành động nhưng lại muốn làm “chủ thuyết” nữa nên mới khổ. Sống đến cái tuổi như chú và tôi, mới nghiệm ra một điều, cái chí thành bại của con người không mấy khi thành đạt theo lý tưởng ban đầu. Nào là thời thế, may rủi, số phận đã dẫn đến sinh mạng của con người còn hay mất. Giả thử như hồi đó Pháp nó bắt được chú, đày ra Côn Lôn, với tội danh cộng sản thì giờ gia đình ta vinh dự biết bao nhiêu?

Ông Đang trả lời lập lờ anh và hình như cũng đã định nói với chính mình:

- Cũng có thể… Tôi vừa lớn, thời tuổi trẻ nông nổi quá, cái nết còn dở dở dang dang, khi trở thành người lớn, lao ngay vào cuộc sống thật hỗn độn, lúc Tây, lúc Nhật, lúc Tàu, lúc Tưởng…Tôi đã lựa chọn con đường đi với Đảng có xu hướng chính trị là yêu nước. Rồi được làm cán bộ Việt Minh, ở Hội nghị quốc dân Tân Trào được cử làm Thứ trưởng Bộ Tuyên truyền. Tôi ghét các phe cánh đảng phái Việt quốc, Việt cách, có thằng tin vào cái thuyết da vàng, có thằng tin vào thằng Nhật, nhưng thực ra Nhật tệ hơn cả Pháp. Tôi chỉ tin vào Chính phủ Cụ Hồ nên khi làm Trưởng ban ngày lễ Độc Lập 2/9/1945, tôi đã đứng trên lễ đài dâng ấn kiếm cho Cụ Hồ. Khi nhận được ấn kiếm, bất thần cụ giơ kiếm lên cao, nói đanh thép: “Lưỡi kiếm này là để trừng trị những tên hại dân, phản quốc”.

Ông Đang lấy lại bình tĩnh ngồi duỗi chân rút điếu thuốc hút nhả khói lên trần nhà nói bâng quơ:  

- Trong bất cứ cuộc chiến tranh nào, lúc đánh giáp lá cà người ta dùng gươm và lưỡi lê để đâm chém những kẻ bỏ chạy. Cụ Hồ đã cảnh cáo những kẻ định bỏ chạy theo giặc chống lại Chính phủ. Tôi không phải là người như thế, anh chị cứ yên tâm.

Hít một hơi thuốc với dáng vẻ trầm tĩnh, ông Đang nói tiếp:

- Lòng người đổi thay theo thời thế. Chỉ cần nhanh mắt một tý cũng nhận ra ai là người như thế nào? Họ thay đổi đến nỗi vợ con anh em cũng phải giật mình thon thót. Nhìn họ như lạ lại như quen. Có thằng hai mặt, nửa nạc, nửa mỡ, đầu đội mũ lưỡi trai Tàu nhưng đeo gươm Nhật. Còn em trước sau chỉ có áo trấn thủ, mũ ca lô, dép lốp Cụ Hồ. Em của anh chị không như họ nói đâu, khi em cắp quần áo ra khỏi nhà, mẹ dặn điều gì, thày dạy dỗ ra sao em nhớ lắm. Hồi mẹ ốm, tất cả nhờ vào anh chị đây và gia đình bác Ruông hầu mẹ, hầu bố, rồi hầu bà cô, bà dì rồi lo nuôi các cháu, bây giờ thằng Hà đã bằng này rồi. Biết đâu những ngày tới, chị dâu lại phải theo nuôi ông em trong tù. Cái đời em, cái lý tưởng độc lập, tự do em theo đuổi cho dân cho nước… Nếu em có sự sa xảy gì, anh chị nên tìm nơi nào ẩn thân làm ăn, xa đất Hà Nội, quên đứa em bất hiếu với thày mẹ, bất nghĩa với anh em, không lo gì được cho các cháu…

Tay ông Đang lúc ấy bỗng quờ ra kéo cháu Hà ôm vào lòng. Bà Thục, vợ ông Thoan, tự nhiên nấc lên mếu máo:

- Chú có tội tình gì cơ chứ? Tội tình gì mà phải vào tù. Chị nghĩ chả nhẽ các “đồng chí” của chú lại xử tệ với chú được sao? Cụ Hồ lại để họ làm bậy bạ được sao?

Ông Đang cúi đầu im lặng, nước mắt lã chã:

- Ấy là em nghĩ vơ vẩn thế chị ạ, tình hình chưa xấu đến nỗi…

Bà Thục nói luôn:

- Tôi rắp tâm từ mấy hôm nay, nếu Chính phủ không cho chú làm việc, chú cứ về đây ở với anh chị, vì ở quê cũng chẳng còn ai mà cậy nhờ. Chú đừng nay đây mai đó bơ vơ nơi xứ lạ.

Ông Đang đưa tay lên miệng cắn móng,  tranh lời chị:

- Thôi, mọi việc cứ xếp lại đã, hôm nay em xuống thưa với anh chị cho em được đứng ra lo giỗ cho mẹ năm nay.

- Chú nói thế sao được? Việc giỗ Tết thờ cúng tổ tiên là việc của mọi người trong gia đình, ai cũng phải có lòng thành…

Ông Đang chen ngang:

- Em biết là vậy nhưng năm nay nó khác. Có thể đây là lần giỗ cuối cùng em được cúng mẹ.

Ông Thoan nói luôn:

- Tôi hiểu, tôi hiểu! Chú định thế nào?

- Em định làm ở nhà chú Dương trên phố Đinh Lễ, nhà chú rộng rãi, bạn bè con cháu đến đấy cũng tiện. Nghe tin chú Dương nhà mình mới được bổ nhiệm Trưởng ban tài chính Trung ương Cục miền Nam. Mấy năm rồi, mỗi lần ra Bắc, chú thồ ra cho em cả đống sách để đọc.

Ông Thoan nói luôn:

- Chú nói thế cũng phải, mẹ thằng Hà cứ để cho chú ấy lo. Có thế mới vơi đi được nỗi buồn của chú.

Ông Thoan quay sang em trai, nói thêm:

- Chú lên ngay Đinh Lễ nói với thím Dương xem sắp xếp ra sao. Ngày mai vợ chồng tôi sẽ lên trên ấy sớm.

Ông Đang như nhẹ lòng hơn khi thấy anh trai hiểu mình, nhưng nhớ tới mẹ già đã khuất, ông lại than thầm: “Đúng đời là bể khổ,  người trẻ lo giành danh lợi, người già lo ngày sống, lo lúc chết, lo cả miệng đời, tiếng để… Lo cả mồ mả, gia tiên... Như thân mình đây, để bố mẹ nằm lạnh vắng trên một khu đất, hàng năm hương nhạt khói tàn, chả hiểu cái vui cái buồn của các cụ dưới ấy ra sao, lại luôn luôn nghĩ rằng trên đời này chỉ có mình mới nắm được chân lý, hiểu được chân lý… Các cụ xưa thường dạy: “Con đi đâu thì đi, giỗ Tết phải về nhà thắp cho các bậc sinh thành một nén nhang”. Giờ giỗ mẹ đi cúng nhờ nhà người khác, nghĩ mà tủi cho mẹ, không biết cụ có biết đường về nhà chú Dương không? Bày ra thì con cháu mình ăn, các cụ được miếng nào? Ngày còn bé, cứ có tiếng động bát đũa của mẹ dưới bếp, chơi đâu xa mấy cũng chạy về. Bây giờ trả nghĩa mẹ thế nào đây?”.

Cháu Hà nãy giờ ngồi nghe rất lễ phép, rất chăm chú, có vẻ hiểu lòng chú. Chú ấy còn trẻ mà khổ thế này. Bố mẹ mình chắc còn khổ hơn nhiều.

Chị Thục chạy vào buồng lục lọi một lúc sau đưa ra một chiếc áo mưa màu xanh vá hai miếng chéo ở góc:

- Chú cầm lấy. Mưa lâu thấm ướt áo, dễ cảm lạnh lắm. Ngày kia lại gặp nhau trên nhà chú Dương rồi...

Ông Đang đi ra ngõ. Ông Thoan chép miệng:

- Tội nghiệp cho chú, chẳng chết ở nơi mũi tên hòn đạn lúc khởi nghĩa nhưng không khéo lại mòn mỏi chết nơi tù ngục…

Ngày giỗ trời lạnh, ánh nắng đầu mùa xua đi sương lạnh, mọi nhà trên các phố xá phơi phóng áo chăn sau bao ngày mưa dầm mưa dề ủ một chỗ, giờ tung ra bắt nắng. Giữa sân nhỏ nhà chú Dương, thím Thảo ngồi rửa bát đũa chén, dội nước sôi rồi xếp gọn phơi trên chiếc chõng nhỏ. Chỗ vòi nước cuối sân, mấy bà ngồi vặt lông gà, mổ cá, ai cũng khen con cá chép chú Đang mua to và đẹp. Chú ấy giỏi cả mọi đường.

Thím Thảo bắt lời, bình luận cứ như một người làu thạo chính trị:

- Chú là một trí thức, một nhà văn nhà báo, lại có tài tổ chức thực hiện những nhiệm vụ lớn như ngày lễ Độc Lập, trong thời gian ngắn nhất, đây cũng coi như trận đánh cuối cùng vào chế độ đế quốc thực dân, cái tài huy động sức người, sức của và tài chỉ huy của chú khác gì một nhà quân sự. Ngày lễ Độc lập là một trận đánh Cụ Hồ lãnh đạo coi như trận đánh hay, phối hợp tất thảy các mặt.

 Ông Đang đứng trong nhà lau bàn thờ, nghe chị em bàn luận, gương mặt héo, nụ cười nhợt nhạt, ý nghĩ như tự nói một mình: “Giá hàng ngày ngồi viết lấy một câu văn hay để lại cho hậu thế có hơn không? Đằng này lại thích đi làm những việc động trời động bể nên mới chết…”.

Chợ Đồng Xuân những năm 1958 - 1960.

Lúc đó, ông Thoan từ bệnh viện Phủ Doãn đạp xe về đến đầu nhà, nghe mọi người bàn luận mà héo cả ruột, ông muốn mọi người đừng nhắc gì đến sự tài giỏi của chú Đang, chỉ thêm cho người ta ghét. Lúc nãy, ở ngoài bệnh viện ông đã nghe thấy mấy ông bác sĩ to nhỏ với nhau: “Bọn Nhân văn - Giai phẩm là bọn chống Đảng” mà chú Đang cầm đầu. Bây giờ ông Thoan mới thấy thèm cảnh sống yên ấm, dù thiếu thốn nhưng sống trong vui vẻ, trong lao động ví như chị quét rác bệnh viện. Cứ sáng sớm nghe thấy tiếng chổi tre là nghe thấy chị nói cười ồn ã, cuộc đời chẳng có gì phải lo nghĩ, nó như cái vòi nước cứ mở là chảy xối xả vào thùng. Ông Thoan thấy trong cái thời buổi khó khăn này, vợ ông phải chịu biết bao lo lắng khốn khổ dội vào cái căn nhà nhỏ bé. Thế mà mỗi bữa đong gạo thổi cơm, cô ấy phải xúc lại nửa bơ đổ vào hũ tiết kiệm giành lúc có khách ở quê lên. Ông như thấy vợ mình đã già dần đi và có những biến đổi trong con người… Nhiều lúc ông tự trách mình bất lực không lo nổi miếng ăn cho vợ con, giờ lại thêm chuyện chú Đang nữa. Ông bước vào, thấy chú Đang gục đầu vào bàn thờ, hai mắt đỏ hoe. Cả bữa hai anh em chỉ ngồi nhấm nháp và véo một tý xôi ở góc đĩa. Cuộc họp mặt cả nhà rầu rĩ buồn tẻ. Chỉ có cu Hà cứ lăng xăng, nó không cho ai động đũa vào con cá chép chưng với cà chua nằm chật cái đĩa lớn. Nó bảo:

- Cá chép chú Đang mua đẹp lắm, vây đuôi cá cứ như đang bơi đấy, nhất là lớp vảy cá vẫn ánh lên đủ sắc màu....

Ông Thoan nói với con bằng cái giọng ngùi ngùi:

- Chú muốn tiên tổ giúp chú như “cá chép vượt vũ môn”. Nếu vượt qua được cửa vũ môn là hóa rồng, vì ở đấy ghềnh thác nước ngược ghê gớm, cá phải dùng vây dùng đuôi, quẫy đạp ngược nước mà lên. Khi đã “Vũ môn tiên đạt” sớm đỗ đạt vinh hoa rồi thì thay đổi được hoàn cảnh của mình, của gia đình mình, quê hương mình, dân tộc mình. Nhưng tiếc thay…

Lời nói xa xôi đượm tính triết lý chỉ có ông Thoan, ông Đang và thím Thảo, chị Thục hiểu được, còn cu Hà và bao người khác chẳng hiểu nó ra làm sao mà góp chuyện. Sau lúc ồn ã bên mâm cơm, bây giờ ông Đang mới có điều kiện ngắm lại chân dung từng con người trong gia đình. Biết đâu cuộc gặp mặt lần này, từ ánh mắt đến nụ cười, tiếng nói của họ sẽ in sâu vào ông...

Và đúng thế, sau ba mươi năm tù tội sau này, ông mới được gặp lại họ, và có người mãi mãi không còn gặp nữa vì đã trở thành người thiên cổ. Chiều ấy ông Đang lại lững thững đạp xe về nơi ở. Mở cửa vào nhà mắt ông dừng lại tên Trần Đức Thảo in trên bìa cuốn sách rồi chép miệng: “Vụ Nhân văn này làm lôi thôi biết bao người văn nghệ sĩ, làm họ buồn chán, có người bị dọa dẫm như sắp bị bóp cổ, rút gân thì sống sao đây, đừng nói gì đến việc sáng tạo cho nhân loại học thuyết này học thuyết nọ. Họ lo sắp bị truy tố, bị săn đuổi, không biết kêu ai. Rồi ngoài đời bao chuyện... Chuyện nào cũng kinh thiên động địa như chuyện chiến trường".

Ông mân mê ngọn bút Satođô còn mới, thoáng trong đầu nghĩ: "Cái này dành cho thằng Hà, ngòi bút này đã viết ra những dòng chữ “vì Độc lập, vì tự do của dân tộc” giờ thành một tai họa cho chính người dùng nó. Nhưng với lớp trẻ như thằng Hà, biết đâu được dùng nó là việc có ý nghĩa hay?”...

 Mấy hôm sau ông ghé chợ trời mua quần áo cũ, hình như ông đã chuẩn bị cho chuyến đi khổ hạnh.

Ông ướm thử cái quần vải dầy xổ gấu. "Còn tốt lắm” - Ông lẩm bẩm rồi lom khom cúi rạp người xuống đống quần áo cũ hỗn độn bốc mùi ẩm mốc định chọn thêm vài chiếc áo. Bỗng có tiếng nói: “Xin mời anh về cơ quan”. Rồi hai bên là hai thanh niên khoác tay ông như bạn hữu dắt nhau đi chơi đẩy ông lên chiếc xe bịt kín chạy vù đi. Lên xe, ông phản đối việc bắt người vô cớ. Ông hỏi:

- Các anh bắt tôi theo lệnh ai? Giấy đâu? Hay đây là vụ bắt cóc?

- Lệnh à! - Người thanh niên há to miệng, chỉ vào mồm mình - Lệnh ở đây mà ra, tất cả ở đây!

Ông nhìn vào cái miệng với hàm răng trắng của anh ta. Từ đấy không cất lời nữa...

Chỉ đến khi đứng xem người ta lúc lọi nhà cửa, nhìn thấy cái bút Satođô người thanh niên mân mê, ông liền bảo:

- Các anh phải để đó, liệt kê vào danh sách cá nhân tài sản của tôi bị thu giữ. Sau này tôi vẫn khai cái bút đó với nhà chức trách. Vì đấy là kỷ vật tôi đã dùng viết vài lời trên báo chí vận động dân Hà Nội đóng góp tài trí, vật lực xây dựng Kỳ đài Độc Lập 2/9/1945.

Lúc sau họ leo lên tầng hai tiếp tục khám xét nhà ông Thiếu Bảo…

Chiều ấy họ đưa ông vào Hỏa Lò...

Người ta đã hỏi rất nhiều chuyện liên quan đến việc ông mua quần áo ở chợ Trời làm gì? Mặc dù ông đã nhiều lần giải thích việc mua quần áo đó là để dùng cho bản thân mình, vì ông không có nhiều tiền mua quần áo tốt.

Tất cả lời khai của ông, người ta đã đập lại cho đó là lừa dối nhà chức trách và buộc tội ông có ý định thay đổi hình dạng để chạy trốn…Cũng như việc đào xới tài liệu, đào xới tư tưởng, ông đã cùng với Thụy An làm gián điệp cho Pháp, họ cứ đóng vào khung tội “chống Đảng” và làm gián điệp bắt thừa nhận. Nhưng ông quyết không cầm bút ký cho đến khi họ đưa ông từ Hỏa Lò lên trại giam Tân Lập, Phú Thọ, vẫn với tội danh tên tù “NH” (nguy hiểm). Khi ông đi rồi, bà Thục chị dâu thương chú em tù tội ngày nào cũng mò vào Hỏa Lò nghe tin tức, khi có nắm cơm to tướng, lúc thì lọ muối vừng rang vội hơi cháy. Bà Thục chan chứa nước mắt, ruột cứ xóc lên vì mọi thứ mang vào đều được các chú bảo vệ khám xét hạch sách. Cơm thì người ta bẻ ra từng miếng nhỏ, họ sợ trong đó có tài liệu. Đến nỗi niêu cá trê kho khô với thịt gáy, lúc ở ngoài chú Đang thích ăn nhất, cũng bị bẻ vụn ra gói lại chuyển vào phòng giam. Mà những thứ ấy có được đến tay chú Đang không, không rõ nữa?

Ông Đang bị bắt rồi, bác cả Ruông đang làm ở Ty Hải sản Hải Phòng cũng bị đẩy ra Bạch Long Vĩ, còn Nguyễn Hữu Thoan bị đẩy xuống làm anh lao công quét vôi bệnh viện Phủ Doãn. Vợ con ông Thoan quấn túm chạy lên rừng khai hoang sinh sống ở làng Cổi thuộc Châu Lạng Sơn. Ở đấy toàn người Mường. Lúc đầu mẹ con đi làm thuê, sau vào HTX nông nghiệp. Anh Hà chữ nghĩa khơ khớ, xoay ra dạy trẻ con học, kiếm thêm tiền sinh sống.

Ở Hòa Lò, ông Đang ngày nào cũng bị thẩm vấn, lúc vào nửa đêm, có khi khoảng ba giờ sáng, có hôm vừa bảnh mắt đã bị lôi ra hạch sách. Vẫn là cái anh ấy, giọng đều đều như nước chảy, con mắt lim dim nhìn vào được đến ruột gan người tù. Thi thoảng anh đưa ra những câu hỏi chẳng đâu vào đâu. Trả lời hở một tí trúng cái bẫy cài mình là chết.

Ông Đang kể lại, có một cuộc thẩm vấn như thế này:

- Ông và bà Thụy An có quan hệ với nhau như thế nào? Thường xuyên liên lạc với tổ chức gián điệp nước ngoài ra sao? Tại địa điểm nào?

- Thưa ông, tôi quen biết bà Thụy An qua số anh em văn nghệ sĩ, người ta khen cà phê bà An ngon lắm. Thường thì chúng tôi đến đó uống cà phê, nói “bốc” với nhau chứ có để liên lạc móc nối với ai đâu mà các ông gán cho tôi tội gián điệp, chống Đảng. Là con người tôi cũng phải biết nghĩ chứ? Tôi có làm được cái gì cho ra tấm ra miếng đâu mà còn nói đến chống ai? Gần với ông Cụ lúc làm việc thấy Cụ như một Thánh nhân, học được Cụ đôi ba điều, tệ lắm tôi cũng không trở thành thằng bán nước, hoặc nhẫn tâm đi câu kết với bọn xấu…

Một trăm lần vẫn những câu hỏi như thế. Nguyễn Hữu Đang trở thành người có “án mờ”. Đã là “án mờ” càng phải thít chặt. Anh cán bộ ngồi trên chiếc ghế, chân nọ gác chân kia đưa mắt nhìn gườm gườm ông Đang, cái nhìn như đe dọa. Cửa phòng giam đóng sập lại… Tiếng bước chân đi của cán bộ thật nặng nề…

Mùa thu đến. Lúc nào trời cũng trắng nước như tóc của người tù trắng xốp phơi trong kiên Hỏa Lò.

Ông Đang được chuyển lên trại Tân Lập vào ngày mưa sét chớp sáng lòa, sấm gầm ầm ĩ. Mưa không dứt, ông nhìn về những dãy núi Chinh trước mặt là con đường đi bộ vào vùng đất Soi Đẽn nhạt nhòa nước trắng. Ngòi Lao, nước chảy từ phía trên trôi xuống như xé những bụi cây, như lật hòn đá to nằm chềnh ềnh giữa suối. Núi non chìm trong mưa. Đoàn tù đi bộ phải dừng lại ngồi xuống sườn quả đồi có nhiều cây to. Mỗi người có một chiếc mũ to che đủ chỏm tóc, còn tất cả phải hứng nước. Họ xây lưng chụm đầu ngồi quây lại cho đỡ rét. Cái rét của nước mưa thấm sâu vào gan ruột người tù làm mọi người co rúm.

Trên cái nền nhà giam, đoàn tù vừa từ Hỏa Lò lên nhập trại Tân Lập, khi về đến các buồng, còn để lại những vệt đen sũng nước... Cả đám tù trông loi ngoi như một đàn chuột nhắt bị rơi xuống suối…

(Còn tiếp)

VÕ BÁ CƯỜNG